પારસી ધર્મમાં, શ્ર્વાનને ખાસ કરીને ફાયદાકારક, સ્વચ્છ અને પ્રામાણિક પ્રાણી તરીકે ગણવામાં આવે છે, જેનું સન્માન કરવું જોઈએ, સારી રીતે ખવડાવવું જોઈએ અને તેની કાળજી લેવી જોઈએ. શ્વાન જે ઘરમાં ઉપયોગી કાર્ય કરે છે તેના માટે તેની પ્રશંસા કરવામાં આવે છે અને તે વિશેષ આધ્યાત્મિક ગુણો ધરાવતો હોવાનું પણ જોવામાં આવે છે. શ્વાનની ત્રાટકશક્તિ શુદ્ધિકરણ માનવામાં આવે છે અને તે રાક્ષસો અથવા નકારાત્મક શક્તિઓને દૂર કરવા માટે જાણીતું છે.
શ્ર્વાનને મૃત્યુ પછીના જીવન સાથે પણ વિશેષ સંબંધ હોવાનું માનવામાં આવે છે: સ્વર્ગ તરફના ચિનવાટ પુલને આપણા ઝોરાસ્ટ્રીયન શાસ્ત્રોમાં શ્વાન દ્વારા રક્ષિત હોવાનું કહેવાય છે. આ ઉમદા પ્રાણીઓને પરંપરાગત રીતે મૃતકોની યાદમાં ખવડાવવામાં આવે છે. ઇહતિરામ-ઇ સગ – કૂતરા માટે આદર – એ ઇરાની ઝોરાસ્ટ્રિયન ગ્રામવાસીઓમાં એક સામાન્ય આદેશ છે.
શ્વાનની યોગ્ય સારવાર માટે વિગતવાર માહિતી વેન્ડિદાદ ગ્રંથોમાં જોવા મળે છે – જે આપણા ઝોરાસ્ટ્રીયન પવિત્ર પુસ્તક – અવેસ્તાનો પેટાવિભાગ છે. ખાસ કરીને અવેસ્તાના પ્રકરણ 13, 14 અને 15માં, જ્યાં શ્વાનને નુકસાન પહોંચાડવા માટે કઠોર સજાઓ લાદવામાં આવે છે અને વિશ્ર્વાસુઓએ ઘરેલું અને રખડતા શ્વાનઓને વિવિધ રીતે મદદ કરવાની જરૂર છે. તેથી તે સ્પષ્ટપણે જોવામાં આવ્યું હતું કે શ્ર્વાનને મદદ અથવા નુકસાન એ માનવને મદદ અને નુકસાન સમાન છે.
શ્ર્વાનની હત્યા (નએક ભરવાડનો શ્ર્વાન અથવા ઘરનો શ્ર્વાન અથવા વહુનાઝગા એટલે કે રખડતો શ્ર્વાન અથવા પ્રશિક્ષિત શ્ર્વાન) મૃત્યુ પછીના જીવનમાં દોષ તરફ દોરી જાય છે. ઘરમાલિકે તેના ઘરની નજીક રહેલા સગર્ભા શ્ર્વાનનું ઓછામાં ઓછું ગલુડિયાઓ જન્મે ત્યાં સુધી ધ્યાન રાખવું જરૂરી છે, (અને કેટલાક કિસ્સાઓમાં, જ્યાં સુધી ગલુડિયાઓ પોતાની સંભાળ રાખવા માટે પૂરતા મોટા ન થાય ત્યાં સુધી, એટલે કે લગભગ છ મહિના).
જો ઘરમાલિક શ્વાનને મદદ ન કરે અને પરિણામે ગલુડિયાઓને નુકસાન પહોંચે તો એવું માનવામાં આવે છે કે, તેના માટે તેણે ઇરાદાપૂર્વકની હત્યા માટેનો દંડ ચૂકવવો પડશે, કારણ કે નઅતાર (અગ્નિ) પણ જોઈ છે (ગર્ભવતી શ્ર્વાન પર) જેમ તે સ્ત્રી પર કરે છે.
જો કોઈ માણસ શ્વાનને ખૂબ જ કઠણ હાડકાં આપીને નુકસાન પહોંચાડે અને તે તેના ગળામાં અટવાઈ જાય અથવા ખૂબ ગરમ ખોરાક આપીને તેનું ગળું બળી જાય તો તે પણ મોટું પાપ માનવામાં આવે છે. કૂતરાને ખરાબ ખોરાક આપવો એ માણસને ખરાબ ખોરાક પીરસવા જેટલું જ ખરાબ છે.
સગદીદ એ અંતિમ સંસ્કારની વિધિ છે જેમાં શ્વાનને રૂમમાં લાવવામાં આવે છે, જ્યાં મૃત શરીર પડેલું હોય છે જેથી તે તેના પર જોઈ શકે. તેનો મૂળ હેતુ એ જોવાનો હોય છે કે માણસ ખરેખર મૃત્યુ પામ્યો છે કે નહીં, કારણ કે શ્વાનની તીવ્ર સંવેદનાઓ જીવનના ચિહ્નો શોધી શકશે જે માનવી ચૂકી શકે છે. તેમ છતાં, અન્ય એક કારણ કે શ્વાનને શબ જોવા માટે બનાવવામાં આવે છે કારણ કે આત્મા સરોશ યઝાતાના રક્ષણમાં આપવામાં આવે છે અને શ્વાન આ યઝાતાનો પૃથ્વી પરનો પ્રતિનિધિ છે! તે પ્રતીકાત્મક રીતે ચિનવટ બ્રિજ દ્વારા અન્ય વિશ્ર્વ પર મૃત આત્માને સાચા માર્ગ પર માર્ગદર્શન આપે છે.
- નવસારીના શ્રી સયાજી વૈભવ પુસ્તકાલય તથા કેરસી દાબુ દ્વારા રાષ્ટ્રીય નાયક પદ્મશ્રી રતન ટાટાને શ્રદ્ધાંજલિ - 16 November2024
- બનાજી આતશ બહેરામમાં 179મી સાલગ્રેહની ઉજવણી ભવ્ય રીતે કરવામાં આવી - 16 November2024
- અલ્મિત્રા પટેલને કર્ણાટક રાજ્યોત્સવ એવોર્ડ મળ્યો - 16 November2024