જીવનના 20 વર્ષ પવનની જેમ ઉડી ગયા. પછી નોકરીની શોધ શરૂ થઈ. આ નહીં, દૂર નહીં, નજીક નહીં. આ કરતી વખતે, 2 અથવા 3 નોકરી છોડવી પડી. પછી થોડી સ્થિરતા શરૂ થઈ. પ્રથમ પગારનો ચેક આવ્યો. તેણે તે બેંકમાં જમા કરાવ્યો અને ખાતામાં શૂન્ય જમા કરાવવાની અનંત રમત શરૂ કરી. બીજા 2-3 વર્ષ વીતી ગયા. બેંકમાં થોડા વધુ શૂન્ય વધ્યા. ઉંમર 25 પર પહોંચી. અને પછી લગ્ન થયા. રામની જીવન કથા શરૂ થઈ ગઈ. પ્રથમ બે વર્ષ નરમ, ગુલાબી, રસદાર અને સ્વપ્નશીલ હતા. હાથ જોડીને ચાલવું, રંગીન સપના હતા પરંતુ આ દિવસો ઝડપથી પસાર થઈ ગયા.
અને પછી બાળકના આગમનનો અવાજ આવ્યો. આખા વર્ષ દરમિયાન પારણું ઝૂલવા લાગ્યું. હવે બધું ધ્યાન બાળક પર કેન્દ્રિત થયું. ઉઠવું, બેસવું, ખાવું, પીવું, લાડ કરવું. સમય આટલી ઝડપથી કેવી રીતે પસાર થઈ ગયો તે મને સમજાયું નહીં. આ દરમિયાન ક્યારે મારો હાથ તેના હાથમાંથી સરકી ગયો અને ક્યારે અમે વાત કરવાનું અને ફરવાનું બંધ કરી દીધું એનો અમને બંનેને ખ્યાલ ન રહ્યો.
બાળક મોટો થયો. તે બાળકમાં વ્યસ્ત થઈ ગઈ, હું મારા કામમાં. મકાન અને કારના હપ્તા, બાળકોની જવાબદારી, શિક્ષણ અને ભવિષ્યની સુવિધાઓ અને બેંકમાં શૂન્ય વધવાની ચિંતા પણ.
તેણીએ પણ પોતાની જાતને તેના કામમાં સંપૂર્ણપણે સમર્પિત કરી દીધી અને હું પણ, આ સમય સુધીમાં હું 35 વર્ષનો થઈ ગયો હતો. બધું જ હતું પરિવાર, ઘર, કાર, સુખ સંપત્તી પણ કંઈક ખૂટટું હતું? પરંતુ હું સમજી શક્યો નહીં કે તે શું હતું. તેણીની ખીજ વધી અને હું બેફિકર થવા લાગ્યો.
દરમિયાન દિવસો વીતતા ગયા. સમય ચાલ્યો. બાળક મોટો થયો. તેની પોતાની દુનિયા તૈયાર થવા લાગી. 10મું ક્યારે આવ્યું અને ક્યારે ગયું તેની પણ ખબર ન પડી. ત્યાં સુધીમાં બંને બેતાલીસના થઈ ગયા. બેંકમાં શૂન્ય વધતું જ રહ્યું. સંપૂર્ણ એકાંતની એક ક્ષણમાં, મને વીતેલા દિવસો યાદ આવ્યા અને તક ઝડપીને તેણીને કહ્યું, પ્લીઝ અહીં આવ, મારી નજીક બેસ, મેં તેનો હાથ પકડી કહ્યું ચાલને કયાંક બહાર ફરી આવ્યે. તેણીએ મારી સામે વિચિત્ર નજરેથી જોયું અને કહ્યું, તમે કંઈપણ વિચારી રહ્યા છોઅહીં કેટલું કામ પડયું છે. અને તમને ફરવા જવાનું મન થઈ રહ્યું છે. તેણીએ તેના પલ્લુને કમરમાં ખોસી કીચનમાં જતી રહી.
પછી પિસ્તાલીસ વર્ષની ઉંમર આવી, મારી આંખો પર ચશ્મા લાગી ગયા, વાળ ધોળા થવા લાગ્યા, મનમાં વસ્તુઓ ગૂંચવા લાગી. એક તરફ દીકરો કોલેજમાં હતો, તો બીજી તરફ બેંકમાં શૂન્ય વધી રહ્યા હતા. ટૂંક સમયમાં જ તેની કોલેજ પૂરી થઈ ગઈ. તે પોતાના પગ પર ઊભો રહ્યો. તેની પાંખો ફેલાઈ અને તે વિદેશમાં ઉડી ગયો.
બંને પંચાવનથી સાઠ થવા લાગ્યા. બેંકમાં શૂન્યના સમાચાર નથી. જાવકનો કાર્યક્રમો બંધ થવા લાગ્યા.
હવે ગોળીઓ અને દવાઓ લેવાના દિવસો અને સમય નિશ્ચિત થઈ ગયા છે. બાળકો મોટા થશે ત્યારે સાથે રહીશું એ વિચારથી ખરીદેલું ઘર હવે બોજ જેવું લાગે છે. બાકીના દિવસો બાળકો ક્યારે પાછા આવશે એ વિચારમાં પસાર થવા લાગ્યા.
એક દિવસ હું સોફા પર બેસી ઠંડી પવનની મજા માણી રહ્યો હતો. તે ભગવાનને દીવો કરતી હતી. એટલામાં જ ફોન રણક્યો. ઝડપથી ફોન ઉપાડ્યો. બીજી બાજુ દીકરો હતો. જેણે કહ્યું કે તેણે લગ્ન કર્યા છે અને હવે તે વિદેશમાં જ રહેશે. થોડી વધુ ઔપચારિક વાતો કહીને દીકરાએ ફોન મૂકી દીધો.
હું આવીને ફરી સોફા પર બેઠો. તેણી ભગવાનની પુજા કરતી હતી. મેં તેણીને બોલાવી, ચાલ હાથ પકડીને આજે ફરી વાત કરીએ. તેણીએ તરત જ કહ્યું, હું પુજા કરી હમણાં જ આવી, હું માની શકતો ન હતો. ચહેરો ખુશીથી ચમકી ગયો. આંખોમાંથી આંસુ પડવા લાગ્યા અને ગાલ ભીના થઈ ગયા. અચાનક મારી આંખોમાં ચમક ઝાંખી પડી અને હું નિસ્તેજ બની ગયો. કાયમ માટે !! તેણે બાકીની પૂજા કરી અને મારી પાસે આવીને બેઠી, બોલો, શું કહેતા હતા? પણ હું કશું બોલ્યો નહિ. તેણે મારા શરીરને સ્પર્શ કર્યો. શરીર સાવ ઠંડુ પડી ગયું હતું. હું તેની સામે તાકી રહ્યો હતો. તે એક ક્ષણ માટે શૂન્ય બની ગયી શુ કરવુ ? તેને કંઈ સમજાયું નહીં. પરંતુ એકાદ-બે મિનિટમાં તે ભાનમાં આવી ગઈ. તેણીએ મારો ઠંડો હાથ પોતાના હાથમાં લીધો અને કહ્યું
ચાલો, તમારે ક્યાં જવું છે? તમારે શું વાત કરવી છે? કહો !!
આટલું કહીને તેણીની આંખો આંસુઓથી ભરાઈ આવી. તે મારી સામે તાકી રહી. આંખોમાંથી આંસુની ધારા વહી રહી હતી. મારું માથું તેના ખભા પર પડ્યું. ઠંડો પવન હજુ પણ ફૂંકાઈ રહ્યો હતો. શું આ જ જીવન છે?