ધર્મશાલા (હિમાચલ પ્રદેશ) માં મેકલિયોડગંજ શહેરના મધ્યમાં સ્થિત છે અને તિબેટી આધ્યાત્મિક નેતા દલાઈ લામાના ઘરથી માંડ એક કિલોમીટર દૂર સ્થિત આઇકોનિક ‘નવરોજી એન્ડ સન્સ જનરલ મર્ચન્ટ્સ’ 160 વર્ષ સુધી રહેવાસીઓ અને પ્રવાસીઓને સેવા આપીને, સપ્ટેમ્બરમાં બંધ કરવામાં આવી રહ્યો છે. કેટલીયે પેઢીઓથી પારિવારિક વ્યવસાય તરીકે ચાલતા સ્ટોરનું સંચાલન પરવેઝ નવરોજી કરે છે, જે પારસી પરિવારની છઠ્ઠી પેઢી છે. પરંતુ ધંધા અનિવાર્ય થઈ ગયા જેના કારણે દિલ્હી સ્થિત નવરોજીને
હિમાચલ પ્રદેશના બ્રિટીશ યુગના સૌથી જૂના સ્ટોર્સને વેચવું પડે છે.
પરિવાર ધંધાને બંધ કરવાની તૈયારીમાં છે. તેમ છતાં સ્ટોર-કમ – રહેઠાણમાં સુકાન પર નવરોજી પરિવારની છ પેઢીઓ જોવા મળી છે, નૌઝર નવરોજી સૌથી વધુ લોકપ્રિય હતા અને 2002માં તેમના મૃત્યુ પહેલાં 60 વર્ષથી વધુ દલાઇ લામાના મિત્ર હતા.
નૌઝરના નાના પુત્ર અને દિલ્હી સ્થિત માલિક પરવેઝ નવરોજી, જે એક ખાનગી કંપનીમાંથી નિવૃત્ત થયા છે અને 2010થી કેરટેકરની મદદથી દુકાન ચલાવતા હતા, તેમણે કહ્યું કે, ‘તે સખત નિર્ણય રહ્યો છે, પરંતુ કેટલીક વાર તમારે વસ્તુઓ છોડી દેવી પડે છે.’ મોટો પુત્ર કુરુષ નવરોજી પશ્ચિમ બંગાળમાં ચાના ધંધાનો માલિક છે. હાલમાં પરવેઝ અને કુરુષ પોતાનો સામાન એકત્રિત કરવા અને ધંધો લપેટવા માટે મેકલોડગંજમાં છે.
જોકે હાલમાં દુકાન અખબારો, સામયિકો અને ક્ધફેક્શનરીનું વેચાણ પણ કરે છે, તે તેમનું જૂનું-વશીકરણ જાળવી રાખે છે, જે પહેલાના યુગના અવશેષોનું પ્રદર્શન કરતાં હતા. લાકડાના બંધારણમાં રાખવામાં આવેલ પ્રાચીન વસ્તુઓ છે, જેમાં પેટ્રોમેક્સ 835 સ્પેશિયલ શામેલ છે, જે જર્મન બનાવટની લેમ્પ છે. પાસિંગ શો, ક્રેવેન એ અને નંબર ટેન વર્જિનિયા જેવી આયાત કરેલી સિગારેટ બ્રાન્ડ, બ્રિટિશ યુગના જાહેરાત પોસ્ટરો, બ્લુ બર્ડ ટોફિઝ અને જૂની વાઇન અને બીયર બોટલ પણ ઉપલબ્ધ છે.
નવરોજી વાયુયુક્ત પીણા અને ખનિજ જળનું ઉત્પાદન કરતા હતા અને વાઇન, કરિયાણાની બ્રાન્ડ, બેકરી ઉત્પાદનો, તમાકુ વગેરે વેચતા હતા. સ્ટોરનું બંધ થવું એ સ્થાનિક રહેવાસીઓ માટે દુખદ ક્ષણ છે. સ્ટોરની સામે એક બુક શોપ અને ટૂર અને ટ્રાવેલ બિઝનેસ ચલાવતા 58 વર્ષીય પ્રેમ સાગર કહે છે, ‘આ સ્ટોર ઘણી ઐતિહાસિક ઘટનાઓ અને ધર્મશાળા અને મેક્લોડગંજના નગરોના વિકાસમાં સાક્ષી છે.’ અન્ય એક રહેવાસી, કુલ પ્રકાશ શર્મા, 50, જણાવ્યું હતું કે, ‘અમે આ સ્ટોર ને ભૂલી નહીં શકીએ જે મેક્લોડગંજ સાથે સમાનાર્થી છે. મારી પાસે આ દુકાનમાંથી લીધેલ લેબલ્સ અને સ્ટીકરોનો સંગ્રહ છે. તેઓ હવે સંભારણું બનશે. મેં સાંભળ્યું છે કે લાકડાનું બંધારણ જલ્દીથી ખતમ થઈ જશે.’
