ખૂબ જ દુ:ખ સાથે કે હર મેજેસ્ટી, ધ ક્વીનએ તેના પ્રિય પતિ, રોયલ હાઇનેસ – ધ પ્રિન્સ ફિલિપ, ડ્યુક ઓફ એડિનબર્ગના મૃત્યુની ઘોષણા કરી હતી. 9મી એપ્રિલ, 2021ના રોજ બકિંગહામ પેલેસની બહાર પોસ્ટ કરેલી ઘોષણામાં જણાવ્યું કે રોયલ હાઇનેસ આજે સવારે શાંતિપૂર્ણ અવસાન પામ્યા છે. એચઆરએચ. પ્રિન્સ ફિલીપની સોમી વર્ષગાંઠના માત્ર બે મહિના બાકી હતા. ગ્રીસ અને ડેનમાર્કના પ્રિન્સ ફિલિપ સ્લેસવિગ-હોલ્સ્ટિન-સોન્ડરબર્ગ-ગ્લક્સબર્ગ તરીકે, ગ્રીસના કોર્ફુ આઇલેન્ડ પરના શાહી નિવાસ પર, 10 જૂન, 1921ના રોજ જન્મેલા. તેમના પિતા ડેનમાર્કના પ્રિન્સ એન્ડ્રુ હતા અને તેની માતા, પ્રિન્સેસ એલિસ જર્મન બેટનબર્ગ (નામ બાદમાં બદલીને ‘માઉન્ટબેટન’) નામના કુટુંબની હતી. તે મહારાણી વિક્ટોરિયાની મોટી પૌત્રી હતી. તે તેમનો સૌથી નાનો અને તેમનો એકમાત્ર પુત્ર હતો.
યુવાન રાજકુમારનું અશાંતિપૂર્ણ બાળપણ હતું. જ્યારે તે તુર્કી સામેના યુદ્ધમાં હારને કારણે 1922માં તેમના પિતાને દેશનિકાલ કરવામાં આવ્યો ત્યારે તે ફક્ત એક વર્ષનો હતો. કિંગ જ્યોર્જ પાંચે તેના પિતરાઇ ભાઇ પ્રિન્સ એન્ડ્ર્યુને બ્રિટિશ યુદ્ધ જહાજમાં સવાર થઈને તેના પરિવાર સાથે ભાગી છૂટવામાં મદદ કરી. દેશનિકાલ થયેલ પરિવાર પેરિસની બહાર સેન્ટ ક્લાઉડ ખાતે સ્થાયી થયો હતો અને યુવાન પ્રિન્સ ફિલિપ અમેરિકન સ્કૂલ, ‘ધ એલ્મ્સ’ માં ગયા હતા, તે હોશિયાર તથા નમ્ર અને હંમેશાં નોંધનીય હતા.
1930માં, તેની માતાને ગંભીર માનસિક ભંગાણ પડ્યું અને તેને સ્કિઝોફ્રેનિઆ હોવાનું નિદાન થયું હોવાથી તેમનું વિશ્વ ફરીથી અસ્ત વ્યસ્ત બન્યું. પ્રિન્સ ફિલિપ, તેર વર્ષની ઉંમરે, સપ્ટેમ્બર 1934 માં, સ્કોટ્ટીશ હાઇલેન્ડઝમાં સ્થિત, ગોર્ડનસ્ટોન સ્કૂલમાં જતા હતા ત્યારે એક દેશથી બીજા દેશમાં વર્ષો વિતાવ્યા. ગોર્ડનસ્ટોને તેના વિદ્યાર્થીઓને સ્વ-શોધની તક પૂરી પાડી હતી, તેમને ધનિક અને શક્તિશાળી પરિવારોથી વિશેષાધિકાર અને હકની ‘પ્રેરણાત્મક ભાવના’ માંથી મુક્તિ આપી હતી. જોકે ઘણા લોકો ત્યાં સ્પાર્ટનની પણ શિક્ષણ પ્રણાલીને ધ્યાનમાં લેતા હતા, તે સાહસિક પ્રિન્સ ફિલિપને સારી રીતે અનુકૂળ હતું. તેમણે 1939ની શરૂઆતમાં ડાર્ટમાઉથ ખાતેની રોયલ નેવલ કોલેજમાં જોડાવા માટે ગોર્ડનસ્ટોન છોડી દીધું હતું અને એક વર્ષ પછી ડાર્ટમાઉથમાંથી સ્નાતક થયા હતા, અને તેઓ તેમના અભ્યાસક્રમના શ્રેષ્ઠ કેડેટ તરીકે શ્રેષ્ઠ હતા. તેઓ રોયલ બ્રિટીશ નેવીમાં 1940માં મિડશીપમેન તરીકે જોડાયા અને પહેલી ફેબ્રુઆરી, 1941 ના રોજ સબ-લેફ્ટનન્ટ તરીકેનો કાર્યભાર સંભાળ્યો. બીજા વિશ્વ યુદ્ધ દરમિયાન ફિલિપ બ્રિટીશ સૈન્ય માટે લડ્યા, જ્યારે તેના બે બ્રધર ઈન લો જર્મની માટે લડ્યા હતા.
રોયલ નેવલ કોલેજની યાત્રા દરમિયાન, કિંગ જ્યોર્જ છઠ્ઠાના ડાર્ટમાઉથ અને રાણી એલિઝાબેથ, બર્માના પ્રથમ અર્લ માઉન્ટબેટન, રાણી અને લોર્ડ લૂઇસ માઉન્ટબેટન, તેના ભત્રીજા ફિલિપને રાજાની બે પુત્રીઓ – 13 વર્ષની રાજકુમારી એલિઝાબેથ અને પ્રિન્સેસ માર્ગ્રેટ નવ વર્ષની ને અનુરક્ષક કરવા કહેતા. રાણી વિક્ટોરિયા દ્વારા રોયલ બહેનો તેના ત્રીજા કઝીન હતા. ઘણા માને છે કે વારસદાર અને ગ્રીસના પ્રિન્સ માટે પહેલી નજરમાં તે પ્રેમ હતો. પ્રિન્સેસ એલિઝાબેથે 19 વર્ષની એક છોકરી તરીકે લખ્યું, હમણાં જ એક આકર્ષક યુવાન મળ્યો, જેના કારણે મારું હૃદય થોડું ફફડ્યું. આખરે, 1946માં, ફિલિપે રાજા પાસે લગ્ન કરવા તેમની પુત્રીનો હાથ માંગ્યો. પ્રેરિત દંપતી 1945માં તરત જ લગ્ન કરવા માંગતા હતા. કિંગ જ્યોર્જ રાજી થયા પણ એલિઝાબેથ એકવીસ વર્ષની થાય ત્યાં સુધી રાહ જોવાનું કહ્યું. આઠ વર્ષના વિવાહ પછી, આ દંપતી 24 નવેમ્બર, 1947 ના રોજ વેસ્ટમિંસ્ટર એબીમાં લગ્નમાં એક થઈ ગયાં. પ્રિન્સેસ એલિઝાબેથ એબીમાં લગ્ન કરવા માટે રોયલ પરિવારના દસમા સભ્ય હતા.
ડબ્લ્યુડબ્લ્યુઆઈઆઈ લગ્નના માત્ર બે વર્ષ પૂરા થયા હતા અને જર્મન પ્રિંસેસ સાથે લગ્ન કરનારા ડ્યુકની ત્રણ બહેનો સહિત એડિનબર્ગના જર્મન સંબંધીઓમાંથી કોઈને પણ આમંત્રિત કરાયા નહોતા. લગ્ન પહેલા પ્રિન્સ ફિલિપે તેના બધા જૂના ટાઇટલનો ત્યાગ કર્યો હતો અને તેની માતાની બ્રિટીશ અટકને ‘લેફ્ટનન્ટ ફિલિપ માઉન્ટબેટન’ બનીને અપનાવી હતી. લગ્નના આગલા દિવસે, કિંગ જ્યોર્જે તેમને ગૌરવ – ‘રોયલ હાઇનેસ’ આપ્યો.
આ દંપતી ક્લેરેન્સ હાઉસમાં રહેતા હતા. બ્રોડમૂરમાં તેમના હનીમૂન પછી, પ્રિન્સ ફિલિપ નૌકાદળમાં પાછા ફર્યા. પ્રિન્સ ચાર્લ્સનો જન્મ 1948માં અને પ્રિન્સેસ એનીનો જન્મ 1950માં થયો હતો, જ્યારે કિંગ જ્યોર્જ છઠ્ઠા જીવંત હતા. 1950માં, તે માલ્ટામાં હતા જ્યાં તેને ફ્રિગેટ એચએમએસ મેગપીની કમાન્ડ મળી. જુલાઈ 1951માં નૌકાદળમાં તેમની સક્રિય સેવાનો અંત આવ્યો.
6 ફેબ્રુઆરી, 1952 ના રોજ, એડિનબર્ગ કેન્યામાં પ્રખ્યાત હોટલમાં હતા જ્યારે પ્રિન્સેસને તેના પિતાના અવસાનના સમાચાર મળ્યા. પ્રિન્સેસ એલિઝાબેથ હવે મેજેસ્ટી ક્વીન એલિઝાબેથ બે હતા.
રાણીની દાદી – રાણી મેરી ઓફ ટેક, શાહી પરંપરાઓની કટ્ટર સમર્થક, પીએમ સર વિન્સ્ટન ચર્ચિલને બોલાવે છે, જેમણે રાણીને જૂનું નામ ‘હાઉસ ઓફ વિન્ડસર’ ચાલુ રાખવાની સલાહ આપી હતી. રાણીના રાજ્યાભિષેક દરમિયાન પણ ફિલિપ ઘણા વિરોધ સાથે મળ્યા, ખાસ કરીને મહારાણી એલિઝાબેથ, ક્વીન મધર અને સર વિન્સ્ટન ચર્ચિલ તરફથી.
પ્રિન્સ ફિલિપ એક અસાધારણ માનવ હતા જેમણે અસાધારણ જીવન જીવ્યું. તે રાણી એલિઝાબેથ બીજાનો સાથીદાર હતો, જે યુનાઇટેડ કિંગડમનો સાથી અને રાજકુમાર હતો, પરંતુ તે પ્રિન્સ કોન્સર્ટ તરીકે નહોતો આવ્યો. તે રાણીની પાછળ બે પગથિયાં ચાલ્યો. તે એક સાચો રોયલિસ્ટ હતો.
19 મી ફેબ્રુઆરી, 1960 ના રોજ, પ્રિન્સ ફિલિપ બીજા પુત્ર અને ત્રીજા સંતાન – યોર્કના ડ્યુક પ્રિન્સ એન્ડ્ર્યુના પિતા બન્યા અને 10 માર્ચ, 1964 ના રોજ તેઓ તેમના ત્રીજા પુત્ર – પ્રિન્સ એડવર્ડ, વેસેક્સના અર્લના પિતા બન્યા. આખી જિંદગી તેણે રાણીને ફરજોમાં તેની પત્નીને ટેકો આપ્યો. તે 2017 માં શાહી ફરજોથી નિવૃત્ત થયો.
20 નવેમ્બર, 2017 ના રોજ, માઉન્ટબેટન-વિન્ડર્સએ તેમની 70 મી લગ્ન જયંતીની ઉજવણી કરી, જેના કારણે ક્વીન એલિઝાબેથ દ્વિતીય પ્લેટિનમ લગ્નની વર્ષગાંઠની ઉજવણી કરનારો પ્રથમ બ્રિટીશ રાજા બન્યો! રોયલ દંપતીએ 1961 માં ભારતની મુલાકાત લીધી હતી.
2012માં તેની ડાયમંડ જ્યુબિલી નિમિત્તે, રાણીએ પ્રિન્સ ફિલિપને તેના સતત શક્તિ અને માર્ગદર્શિકા તરીકે ઓળખાવ્યો હતો.
તેમના રોયલ હાઇનેસ પ્રિન્સ ફિલિપ, એડિનબર્ગના ડ્યુક હવે નથી. તે ગ્રેટ બ્રિટનનું મોટું નુકસાન છે. તેમને છેવટે આરામ આપવામાં આવે છે, ત્યારે વિશ્વભરમાં ચોક્કસ ઘણી ભીની આંખો હશે.