2021માં વિશ્વ ધર્મની સંસદમાં ફેઝાનાનું પ્રતિનિધિત્વ કરનાર
જીવનમાં જીવન કરતાં વધુ મહત્વનું બીજું કંઈ નથી. આ ફક્ત માનવ જીવનનો જ નહીં, પરંતુ તમામ જીવન સ્વરૂપોનો સંદર્ભ આપે છે; તમામ જીવોની સુખાકારી અને ભાવિ એકબીજા સાથે જોડાયેલા છે. આજે, જેને આપણે ઇકોલોજી તરીકે જાણીએ છીએ, તે હજારો વર્ષ પહેલાં આપણા પયગંબર જરથુષ્ટ્ર દ્વારા શીખવવામાં આવ્યું હતું! આપણી વર્તમાન અને ભાવિ પેઢીના ફાયદા માટે આપણા પર્યાવરણને જાળવવા, સાજા કરવામાં અને ટકાવી રાખવામાં સફળતા મેળવવા માટે, આપણે એકસાથે આવવાની જરૂર છે અને સામૂહિક ચેતના રચવા માટે આપણા સારા મનનો ઉપયોગ કરવાની જરૂર છે.
પારસી ધર્મમાં, 7 અમેશા સ્પેન્ટા છે, જે અમર છે, દરેકમાં પરોપકારી ગુણવત્તા છે અને ભગવાનની દરેક અદ્ભુત રચનાઓને નજરઅંદાજ કરવાની જવાબદારી છે. આ હેપ્ટાડ (સાતનો સમૂહ)ને સાત પગલાં અથવા આદેશો તરીકે પણ ગણવામાં આવે છે, જેનું પાલન કરવાથી વ્યક્તિઓ અને સામૂહિક રીતે – આપણને બધાને, શારીરિક અને ભાવનાત્મક સ્વાસ્થ્ય તેમજ સમૃદ્ધિની દ્રષ્ટિએ આપણી જાતને અને અન્યોને સુધારવામાં પ્રગતિ થાય છે.
પ્રથમ અમેશા સ્પેન્ટા સ્પેન્ટા મૈન્યુ છે, જે પરોપકારી ભાવના છે. ગુણવત્તા એ જન્મજાત શાણપણ/ઈશ્વરની ઈચ્છા છે અને જે મનુષ્ય સર્જનની સંભાળ રાખે છે/પ્રતિનિધિત્વ કરે છે. આથી, એ મહત્વનું છે કે આપણે ધ્યાન પ્રાર્થના દ્વારા અને એકબીજાની સંભાળ રાખી ભગવાનની ઇચ્છાને સાકાર કરીએ.
બીજું અમેશા સ્પેન્ટા વોહુ મન છે – સારું મન અથવા તર્કસંગત મન, જે આપણા બધા નિર્ણયો લેવામાં મદદ કરે છે. જે પ્રાણી સર્જનનું ધ્યાન રાખે છે. આપણે આપણા સારા મગજનો ઉપયોગ કરી પ્રાણીઓની પણ કાળજી લઈએ. આ પરંપરા આપણા પર્યાવરણ અને આપણને અસર કરે છે.
ઈશ્વરે આપણને પ્રાણીઓ પર આધિપત્ય આપ્યું છે જેથી તેઓની સંભાળ રાખે, તેમને નુકસાન ન થાય. તેથી, એ મહત્વનું છે કે આપણે તંદુરસ્ત, લીલોતરી આધારિત આહાર તરફ સંક્રમણ કરીએ જે આપણા સ્વાસ્થ્ય અને આપણા પર્યાવરણ માટે સારું છે.
ત્રીજો અમેષા સ્પેન્ટા – આશા વહિશ્તા – અગ્નિની દેખરેખ/પ્રતિનિધિત્વ કરે છે, જે ઊર્જાનું સૌથી શુદ્ધ સ્વરૂપ છે જે તમામ જીવોમાં હાજર છે અને તે ઊર્જાનું ભૌતિક સ્વરૂપ પવિત્ર અગ્નિ છે જેને આપણે શારીરિક રીતે જોઈ શકીએ છીએ. તે મહત્વનું છે કે આપણે સૂર્ય અને પવન જેવા કુદરતી અને સ્વચ્છ સ્ત્રોતોમાંથી પુન:પ્રાપ્ય ઊર્જાનો ઉપયોગ કરીએ. તે પણ જરૂરી છે કે આપણે આપણા જીવનમાં શાંતિ અને સુખ લાવવા માટે સત્ય અને વ્યવસ્થિતતાનો આચરણ કરીને સદાચારના માર્ગને અનુસરીએ.
ચોથી પરોપકારી ભાવના ક્ષત્રવૈર્ય છે જે આકાશ અને ધાતુઓની સંભાળ રાખે છે. જે ગુણવત્તા ધરાવે છે તે નૈતિક શક્તિ, અને પ્રતીતિની છે. અહીં, આપણે ઉડતા પક્ષીઓની સંભાળ રાખવાનું શીખીએ છીએ; અને અમે ધાતુની વસ્તુઓનો શ્રેષ્ઠ ઉપયોગ પણ કરીએ છીએ. ક્ષેત્રવૈર્ય તમે સચ્ચાઈના માર્ગ પર ચાલતા હોવ, ત્યારે તમારે ઘણા બધા અવરોધો અને વિક્ષેપોનો સામનો કરવો પડે છે, અને તમારે તે અવરોધો અને વિક્ષેપોને દૂર કરવા માટે હિંમત, નૈતિક શક્તિ અને વિશ્વાસ એકત્ર કરવાની જરૂરતમાં મદદ કરે છે.
પાંચમી સ્પેન્ટા અરમઈતી છે – તે માતા પૃથ્વીની સંભાળ રાખે છે અને પવિત્ર ધર્મનિષ્ઠા, ભક્તિ અને પ્રેમના ગુણો ધરાવે છે. તેથી, તે ખૂબ જ મહત્વપૂર્ણ છે કે આપણે આપણી પૃથ્વી માતાની ખૂબ જ પ્રેમાળ રીતે કાળજી લઈએ, અને આપણા પર્યાવરણની સંભાળ રાખવા માટે સમર્પિત હોઈએ, અને આપણા દરેક કાર્યમાં પ્રેમની લાગણીઓનું રોકાણ કરીએ જે આપણે રોજિંદા ધોરણે કરીએ છીએ.
પછી આપણી પાસે 6ઠ્ઠું પગલું હૌર્વત અથવા પૂર્ણતા છે – તેણી પાણીની અધ્યક્ષતા કરે છે. આપણે કુદરતી સંસાધનોનો ઉપયોગ ઘટાડીને પાણી બચાવવાની જરૂર છે, જે દુર્લભ બની રહ્યું છે. ઉપરાંત, આપણે ઓછા પ્લાસ્ટિક અને વધુ ફરીથી વાપરી શકાય તેવી વસ્તુઓનો ઉપયોગ કરીને પાણીને પ્રદૂષિત ન કરવાનું ધ્યાન રાખવું જોઈએ. સમગ્ર વિશ્વમાં રિસાયકલ કરી શકાય તેવી વસ્તુઓમાંથી માત્ર 10% જ રિસાયકલ કરવામાં આવે છે, બાકીની વસ્તુઓ લેન્ડફિલનો ઉપયોગ કરે છે જે દરિયાઈ જીવન માટે અત્યંત હાનિકારક છે. હેપ્ટાડમાં છેલ્લો અમેરેટાટ છે, જે છોડના સામ્રાજ્યની દેખરેખ રાખે છે અને અમરત્વ અથવા લાંબા આયુષ્યની ગુણવત્તા ધરાવે છે.
આમ, આપણે જ્યાં જઈએ ત્યાં સારા વિચારો વિચારીને, સારા શબ્દો બોલીને અને સારા કાર્યો કરીને અમર બની જઈએ છીએ. આપણા વિચારો, શબ્દો અને કાર્યો માત્ર આપણી જાતને જ નહીં પરંતુ સમગ્ર બ્રહ્માંડને અસર કરે છે. આપણે બ્રહ્માંડનો તેટલો જ એક ભાગ છીએ જેટલો બ્રહ્માંડ આપણો એક ભાગ છે કારણ કે ભગવાનની શક્તિ તમામ જીવોમાં હાજર છે. લગભગ 2 વર્ષ પહેલા સુધી, આપણામાંના ઘણાને આપણે જે હવા શ્વાસ લઈએ છીએ અને છોડ આપણને જીવનભર આ જીવન ટકાવી રાખવાની શક્તિ આપે છે તે હકીકતનો ખ્યાલ નહોતો. આપણું જીવન વૃક્ષો પર આધારિત છે, તેથી આપણે વધુ છોડ (મુખ્યત્વે વૃક્ષો) ઉગાડવાની જરૂર છે. વધુમાં, આપણે આપણા ગ્રહને પુનજીર્વિત કરવા અને આવનારી પેઢીઓ માટે ભવિષ્યને સુરક્ષિત કરવા માટે – આપણા પર્યાવરણની કાળજી લેવી જોઈએ.
પૃથ્વી પર સ્વર્ગ બનાવવાની પ્રતિજ્ઞા:
આજે આપણે આ અમેશા સ્પેન્ટાના ગુણો શીખવા, પ્રેક્ટિસ કરવા અને આપણા જીવનમાં આત્મસાત કરવા માટે કેવી રીતે પ્રતિજ્ઞા કરીએ છીએ, જેમ કે શાણપણ, ઉચ્ચ ચેતના, અધિક્ષકતા, સચ્ચાઈ અને વ્યવસ્થા, નૈતિક શક્તિ, પવિત્ર ધર્મનિષ્ઠા/ભક્તિ/પ્રેમ, સંપૂર્ણતા અને સારા કાર્યો એ બધું આપણી ભાવિ પેઢીઓ માટે મદદરૂપ થશે! અને ચાલો આપણે આપણા પર્યાવરણ અને એકબીજાની વધુ સારી રીતે કાળજી લેવાનો નિષ્ઠાપૂર્વક પ્રયાસ કરીએ. આમ, આપણે પૃથ્વી પર સ્વર્ગ બનાવી શકીએ છીએ!
પારસી ધર્મમાં કુદરતનું મહત્વ: કુદરત એ આપણા પારસી ધર્મનો અભિન્ન ભાગ છે, આપણે આપણી પ્રકૃતિના તમામ તત્વોને આદર આપીએ છીએ, અને આપણે જેનો આદર કરીએ છીએ તેનો આપણે ઉપયોગ કરી શકીએ છીએ, પરંતુ આપણે તેનો દુરુપયોગ ન કરવો જોઈએ. આજે આપણે જેને ઇકોલોજી તરીકે જાણીએ છીએ તે આપણા પયગમ્બર જરથુષ્ટ્ર દ્વારા હજારો વર્ષો પહેલા આપણા પર્યાવરણની સંભાળ રાખવા માટે શીખવવામાં આવ્યું હતું. પ્રકૃતિને સમર્પિત ઘણી પ્રાર્થનાઓ અને ધાર્મિક વિધિઓ છે. તેમાંથી એક – જશન સમારોહ – કુદરતના ચોક્કસ તત્વને મજબૂત બનાવે છે કે જેને આપણે પ્રાર્થના કરીએ છીએ.
જશન એ પહલવી (જૂની ફારસી) શબ્દ છે જેની ઉત્પત્તિ અવેસ્તાન શબ્દ યાસ્ના પરથી છે, જેનો અર્થ થાય છે ધાર્મિક સેવા. જશન સમારોહમાં, સાત અમેશા સ્પેન્ટાના પ્રતિનિધિઓ – ઉદાર અમર, દાદર અહુરા મઝદાના ડેપ્યુટીઓ હાજર છે: સ્પેન્ટા મૈન્યુ, જે માનવજાતની દેખરેખ રાખે છે, તે ધર્મગુરૂઓ દ્વારા રજૂ થાય છે; બહમન અમેશાસ્પંદ અથવા વોહુ મન: – સારું મન, જે પ્રાણી સામ્રાજ્યની દેખરેખ રાખે છે તે દૂધ દ્વારા રજૂ થાય છે; આશા વહિશ્તા અથવા અરદીબહેસ્ત અમેશાસ્પંદ અગ્નિ અને ઊર્જાની સંભાળ રાખે છે અને અગ્નિ દ્વારા રજૂ થાય છે; ક્ષેત્રવૈર્ય અથવા શેરેવર અમેશાસ્પંદ આકાશ, અને તમામ ખનિજો અને ધાતુઓની સંભાળ રાખે છે અને સમારંભમાં તમામ ધાતુ તત્વો દ્વારા રજૂ થાય છે; સ્પેન્તા આરમઈતી અથવા સ્પેન્દારમદ અમેશાસ્પંદ જે પૃથ્વી માતાની સંભાળ રાખે છે, તે પૃથ્વી દ્વારા રજૂ થાય છે જેના પર આપણે બેસીને વિધિ કરીએ છીએ; પાણીની સંભાળ રાખનાર હૌર્વત અથવા ખોરદાદ અમેશાસ્પંદ સમારંભમાં મૂકવામાં આવેલા પાણીના બીકર દ્વારા રજૂ થાય છે; અને અમરતાત અથવા અમરદાદ અમેશાસ્પંદ, જે છોડના સામ્રાજ્યની સંભાળ રાખે છે, તે જશન સમારોહમાં મૂકવામાં આવેલા ફળો અને ફૂલો દ્વારા રજૂ થાય છે.
ભગવાનની ઉર્જા તમામ જીવોમાં હાજર છે અને તે ઉર્જાનું ભૌતિક સ્વરૂપ પવિત્ર અગ્નિ છે. પારસી ધર્મમાં અગ્નિ એ એક ખૂબ જ મહત્વપૂર્ણ તત્વ છે અને તે આપણા તમામ સમારંભો અને ધાર્મિક વિધિઓમાં હાજર છે, પવિત્ર અગ્નિને પ્રાપ્તકર્તા અને ટ્રાન્સમીટર તરીકે પણ માનવામાં આવે છે, જે આધ્યાત્મિક વિશ્વમાંથી ઊર્જા મેળવે છે અને હાજર રહેલા તેમના ભક્તો સુધી પહોંચાડે છે.
– એરવર્ડ ઝરીર ભંડારા