આપણા પવિત્ર કુવાઓમાં ભરાયેલું પાણી અહુરા મઝદાની અદ્રશ્ય શક્તિઓથી આશીર્વાદ તથા શક્તિ પામેલું હોય છે. આપણો જરથોસ્તી ધર્મ વહેતા પાણી (સ્થિર પાણીની વિરુદ્ધ) ના ઉપયોગનો આનંદ માણે છે જેના પર સૂર્યના કિરણો પડે છે, જેનો ઉપયોગ ધાર્મિક વિધિઓ માટે કરવામાં આવે છે. વહેતા પાણીના બે સરળતાથી ઉપલબ્ધ સ્રોત કુવાઓ અને નદીઓ છે. કૂવો વહેતા પાણીનો સ્રોત છે આપણા ઘરની નજીક પહોંચવું વધુ સરળ છે કારણ કે મોટાભાગના શહેરોમાં નદીઓ અને ઝરણાં સરળતાથી ઉપલબ્ધ નથી.
કુવાઓ કર્મકાંડના હેતુ માટે પાણીની જરૂરિયાતને પૂર્ણ કરે છે. આ અગિયારીઓ, આતશ બહેરામ અને અન્ય સ્થળોએ જ્યાં ધાર્મિક વિધિઓ કરવામાં આવે છે તે સંયોજનોમાં આવશ્યકપણે સ્થિત છે. સૂર્યના શુદ્ધ કિરણો પ્રાપ્ત કરવા અને શુદ્ધ થવા માટે કૂવો હંમેશા ખુલ્લો હોવો જોઈએ. આ એક મુખ્ય કારણ છે કે આપણે સૂર્યાસ્ત પછી કૂવામાંથી પાણી ન કાઢવું જોઈએ. પાણીના યઝતા એવા આવાં અર્દવિસુર બાનુ કૂવાના પાણીની અધ્યક્ષતામાં છે.
કસ્તી પ્રાર્થના કરતા પહેલા, આપણે આપણા ખુલ્લા હાથ, ચહેરો, ગળા અને પગના ખુલ્લા ભાગોને શુધ્ધ વહેતા પાણી (પદ્યાબ વિધિ) થી ધોવા જોઈએ. આ કારણોસર બધી જ જરથોસ્તી ધાર્મિક સંસ્થાઓ પાસે તેમના પરિસરમાં એક અથવા વધુ કુવાઓ છે. આપણુંં નાનું ઉદવાડા ગામ એક હજારથી વધુ કુવાઓ ધરાવે છે, ઘણાં પારસી નિવાસોમાં રહેનાર લોકો કોઈ પ્રિય વ્યક્તિની યાદમાં કુવા બંધાવે છે ઘણા કુવાઓ મૃતકના નામ સાથે લખાયેલ મેમોરિયલ ટેબ્લેટ દર્શાવે છે અને કૂવો બનાવવામાં આવ્યો હતો તે દિવસ અને તારીખ કુવા પર લખવામાં આવે છે.
દિવસના અજવાળામાં સુર્યપ્રકાશમાંથી પાણી તાકાત ખેંચે છે. ધાર્મિક હેતુ માટે ઉપયોગમાં લેવાતા કુવાઓમાં એક નાનું માળખું હોવું જોઈએ જેમાં દિવેલના તેલનો દિવો કરવો અને સુર્યાસ્ત પછી મૂકેલો દિવાનો પ્રકાશ પાણીમાં પડવો જોઈએ. રાત્રે, આ દીવો સુર્યની ગેરહાજરીમાં, કૂવાના પાણીથી દુષ્ટ પ્રભાવોને દૂર રાખવાના હેતુ માટે કામ કરે છે. તે સારી દળોને પણ દિલાસો આપે છે. આથી આપણે કુવાઓ પાસે દીવા પ્રગટાવીએ છીએ.
અગાઉ, ઉદવાડા અને ગુજરાતના અન્ય સ્થળોએ ધર્મશાળાઓ / હોટલોમાં રહેનારાઓને કૂવાનું પાણી પીરસવામાં આવતું હતું. 1970 ના દાયકા સુધી ઉદવાડામાં પીવાલાયક પાણી ઉપલબ્ધ નહોતું. કુવા જે ઉદવાડા અને અન્ય મોટાભાગના ગામોમાં પીવાના પાણીનો મુખ્ય સ્ત્રોત હતો. આથી ઉદવાડામાં દરેક ધર્મશાળા અને હોટેલમાં એક કે તેથી વધુ કુવાઓ હતા. કુવાઓની ધાર્મિક પવિત્રતા અને શારીરિક શુદ્ધતા જાળવવા, ઘરોમાં અને આપણી અગિયારી અને આતશ બહેરામમાં ખૂબ કાળજી લેવામાં આવી. જ્યારે પાણીનું ઝરણું આવે છે અને નવો કૂવો ખોદવામાં આવે છે, ત્યારે એક ખાસ વિધિ કરવામાં આવે છે જેનો ઉપયોગ પદ્યાબ અને અન્ય ધાર્મિક હેતુઓ માટે કરવામાં આવે તે પહેલાં કરવામાં આવે છે.
જો કોઈ પ્રકારનો નાસો (ડેડ મેટર અથવા ચેપી) આકસ્મિક કુવામાં જાય છે, તો અમારો ધર્મ તેને દૂર કરવા, મોટાભાગના પાણીને કાઢવા, કૂવાને સાફ કરવા અને ફરીથી તેનો ઉપયોગ કરવા માટે અમને આનંદ આપે છે. કૂવો બંધ કરવો અથવા તેનો ઉપયોગ એકસાથે બંધ કરવો જરૂરી નથી. કુવાઓના પાણીમાંં પવિત્રતા અને ચમત્કારિક નિર્મળ, શુદ્ધ અને પુષ્કળ આશીર્વાદિત રહેલાં છે!
ભીખા બેહરામ કૂવો: મુંબઇની સૌથી જૂના કુવાઓમાંથી એક, ભીખા બેહરામને કુવો, ચર્ચગેટ સ્ટેશન નજીક સ્થિત છે, જેનું નિર્માણ પારસી વેપારી – ભીખાજી બહેરામજી પાંડેએ 1725માં કરાવ્યું હતું. તેઓ તેમના સમયમાં પ્રખ્યાત વ્યક્તિત્વ ધરાવતા હતા અને બોમ્બે પારસી પંચાયતનું નેતૃત્વ કરતા હતા. પાછળથી, તેમના પરિવારે તેહરાનમાં એક અગ્નિ મંદિર બનાવ્યું, જે ભીખા બેહરામ આતાશ-કદેહ તરીકે ઓળખાય છે. ભીખા બેહરામ કૂવાની સ્થાપના ચમત્કારિક છે – ભીખાજી બેહરામજી – ત્યારબાદ મરાઠાઓ દ્વારા ખોટી રીતે તેમની ધરપકડ કરવામાં આવી હતી, જેમણે તેમની મુસ્લિમ સમજવાની ભૂલ કરી હતી. તેમણે તેમની સુદ્રેહ-કસ્તી બતાવ્યા પછી તેને છૂટા કરવામાં આવ્યો. પાછળથી, તેમણે આભાર માનવા માટે આ કુવો બાંધ્યો હતો.
આ કુવાની ચમત્કારિક ગુણધર્મો નિષ્ઠાવાન ભક્તોની શુભકામનાઓ આપવા માટે કહેવામાં આવે છે. કૂવા-પાણીમાં હીલિંગ ગુણધર્મો છે, બીમારીઓની સુધારણા ઝડપી કરવામાં આવે છે. ભીખા બેહરામ કૂવો દરિયાની ખૂબ નજીક હોવા છતાં તેમાં મીઠા પાણી હોય છે. લગભગ ત્રણસો વર્ષથી એક ભૂગર્ભ સ્ત્રોતમાંથી કૂવો પાણી ખેંચે છે તે ખૂબ જ અસંભવિત છે – આ પણ ચમત્કારિક ગણી શકાય! છેલ્લા એક દાયકામાં, ભીખા બેહરામ કૂવામાં દરેક આવાં રોજ પર હમબંદગી પ્રાર્થનાઓનું આયોજન કરવામાં આવે છેે, જેમાં આપણાં સમુદાય દ્વારા આ સ્થાન પ્રત્યેની આસ્થા અને આદર દર્શાવે છે. દુર્ભાગ્યે, રોગચાળાને લીધે, સમુદાયની હાજરી હાલમાં શક્ય નથી.