સંજાણ ડે દર વર્ષે સમુદાય દ્વારા ખૂબ જ ઉત્સાહ સાથે ઉજવવામાં આવે છે, આપણાં સમુદાયના ઐતિહાસિક મૂળને યાદ કરવા માટે, પરંતુ વધુ મહત્ત્વની વાત એ છે કે, ભારત પ્રત્યેની આપણી વફાદારી અને કૃતજ્ઞતા વ્યક્ત કરવા માટે. પ્રારંભિક પારસીઓના ભારતમાં આગમન વિશે બહુ ઓછું જાણીતું અથવા દસ્તાવેજીકૃત છે. સૌથી જૂનો રેકોર્ડ 1599 એ.સી.માં લખાયેલ કિસ્સે-સંજાણ છે. એવું માનવામાં આવે છે કે જ્યારે આપણા પૂર્વજોએ ઈરાન છોડ્યું ત્યારે તેઓ સૌ પ્રથમ દીવ (કાઠિયાવાડ)માં ઉતર્યા હતા. લગભગ ચૌદ વર્ષ ત્યાં રહ્યા પછી તેઓ ગુજરાતના સંજાણમાં રહેવા ગયા. પરંતુ સંજાણને દીવ કરતાં વધુ મહત્વ આપવામાં આવે છે કારણ કે ભારતમાં પવિત્ર થનાર પ્રથમ આતશ બહેરામ (ઈરાનશાહ) સંજાણમાં હતા. ભારતમાં આતશ બહેરામને પવિત્ર કરવા માટે જરૂરી આલાત અથવા પવિત્ર ધાર્મિક વિધિઓ, જેમાં ખોરાસનમાં આતશ બહેરામની પવિત્ર રાખનો સમાવેશ થાય છે, જે કથિત રીતે ઘોડા પર અને પગપાળા અફઘાનિસ્તાન અને આધુનિક પાકિસ્તાન થકી તે ઈરાનથી લાવવામાં આવી હતી. તેથી, ભારતમાં પારસીઓ દ્વારા પવિત્ર કરાયેલ પ્રથમ આતશ બહેરામનું નામ ઈરાનશાહ રાખવામાં આવ્યું છે, કારણ કે તે ઈરાન સાથે આધ્યાત્મિક અને ધાર્મિક સંબંધ ધરાવે છે.

ઈરાનશાહ સ્થાપિત થયા પછી, પારસીઓ લગભગ 324 વર્ષ સુધી સંજાણમાં શાંતિથી રહેતા હતા. જો કે, જ્યારે સુલતાન મેહમૂદ (મેહમુદ બેગડો) એ સંજાણના સ્થાનિક ગવર્નર જનરલ અલ્ફખાનની આગેવાની હેઠળ 30,000 સૈનિકોની સેના સાથે સંજાણ પર હુમલો કર્યો, પારસીઓને યુદ્ધમાં તેની સેનામાં જોડાવા કહ્યું. સંધી રદ કર્યા પછી પારસીઓ અને તેમના પૂર્વજ વજ્જાદેવરાય જણાવ્યું કે તેઓ શસ્ત્રો ઉંચકશે નહીં. જનરલ અરદેશીરની આગેવાની હેઠળની લડાઈમાં 1,400 પારસી સૈન્યમાં 3 દિવસ સુધી લડ્યા. અરદેશીર પ્રથમ રાઉન્ડમાં વિજયી થયો, પરંતુ અલ્ફખાન મોટી સેના સાથે પાછો ફર્યો, અરદેશીર અને ઘણા માણસોને મારી નાખ્યા અને સંજાણને ઘેરી લેવામાં આવ્યું.
યુદ્ધ લડવામાં આવી રહ્યું હતું ત્યારે સંજાણના ધર્મગુરૂઓ, પવિત્ર આતશ અપવિત્ર ન થાય તે ડરથી ઈરાનશાહને બાહરોટના પર્વત પરની ગુફામાં સલામત રીતે લઈ ગયા. બાર લાંબા વર્ષો સુધી, ધર્મગુરૂઓએ ઈરાનશાહને બાહરોટ ખાતે આક્રમણકારોથી સુરક્ષિત રાખ્યા. આજની તારીખે, સમુદાય સંજાણને પ્રેમથી યાદ કરે છે, કારણ કે અહીં ઈરાનશાહને પવિત્ર કરવામાં આવ્યા હતા. આપણે સંજાણના ખૂબ ઋણી છીએ અને તેથી, આપણે તેને ખૂબ જ પ્રેમ અને કૃતજ્ઞતા સાથે યાદ કરીએ છીએ. થેન્કયુ સંજાણ, થેન્કયુ ભારત!