11મી ઓકટોબર, વિશ્ર્વ બાલિકાદિન તરીકે ઉજવવામાં આવે છે અને કોઈ પણ દેશની પ્રગતિનો મુખ્ય આધાર છે દીકરીની સારી કેળવણી. ભારતની સંસ્કૃતિમાં કેળવણી રૂપી છીપમાં પાકતું અણમોલ રત્ન હોય તો તે સ્ત્રી છે. પણ હીરાની પરખ તો ઝવેરી જ કરી શકે ને! સમાજનો રૂઢિચુસ્ત વર્ગ તો એમ જ માને છે કે ‘સ્ત્રીની બુદ્ધિ પગની પાનીએ.’

સ્ત્રીઓના ઉધ્ધાર માટે આજે સ્ત્રી કેળવણી મહત્વની છે સ્વામી દયાનંદે લખ્યું છે કે, એક પુરૂષ શિક્ષિત અને સુસંસ્કૃત હોય તો માત્ર તે એકલો જ ઉપયોગી બને છે, પરંતુ એક સ્ત્રી શિક્ષિત, સમજદાર અને સુયોગ્ય હોય તો સમગ્ર કુટુંબ સુદૃઢ બનાવે છે.

હાલના સામાજિક દૂષણોને ઓછા કરવા સ્ત્રી કેળવણી જરૂરી છે ત્યારેજ સમાજ સાચા અર્થમાં સમાજ બનશે. આજના યુગમાં સ્ત્રી કેળવણી પામેલ હશે તો સાક્ષરતા અભિયાનની જરૂર રહેશે નહિ, કારણકે બાળકો શરૂઆતની કેળવણી પોતાની માતા પાસેથી મેળવે છે. સૃષ્ટિનું એક પણ ક્ષેત્ર એવું નથી કે જયાં સ્ત્રીઓએ પગલાં ન પાડયા હોય. સિદ્ધિનાં સોપાનો જે સ્ત્રીઓએ સર કર્યા હોય તો તે આજની કેળવણીને આભારી છે. કેળવણીના કસબને કારણે જ આજના સમાજમાંથી બાળ લગ્ન, દેહ વિક્રિય, દીકરી જન્મતાની સાથે જ દૂધ પીતી કરવા જેવા દૂષણોનો અંત આવ્યો છે. પુરૂષપ્રધાન સમાજમાં સ્ત્રી એ હવે પુરૂષના હાથનું રમકડું રહ્યું નથી કે જેને ઘરની ચાર દીવાલોમાં પૂરી જેમ નચાવવું હોય એમ નચાવી કે રમાડી શકે. કારણ સ્ત્રી હવે પુરૂષ સમોવડી બની છે. કેળવણી પામેલ સ્ત્રી આજના સમાજના અને રૂઢિચુસ્ત વર્ગના કરતૂતો બહાર પાડવા મેદાને પડી છે અને તેની યશ કલગી કેળવણી છે.

ગઈકાલની સ્ત્રી દહેજની આગમાં સળગતી, ઘરની ચાર દીવાલમાં પુરાઈ રહેતી હતી. પરંતુ આજે, આજે આ સ્થિતિ રહી નથી. આજની સ્ત્રી વિજ્ઞાન અને સાહિત્યથી માંડીને રાજકારણ સુધીના ક્ષેત્રે પહોંચી ગઈ છે. ઈન્દિરા ગાંધી, માર્ગરેટ થ્રેચર, મધર ટેરેસા વગેરેના દ્રષ્ટાંતો આપણી આંખ સામે જ છે. પોતાનું વ્યકતિત્વ અલગ પાડીને કીરણ બેદી જેવી સ્ત્રીઓ સારી લેખિકા પણ બની શકી છે. આ બધાનું મૂળ કારણ શું? કેળવણી જ ને! ક્ધયા કેળવણીના વિકાસ અને પ્રચાર-પસાર માટે વર્તમાન સરકાર અનેક સારી યોજનાઓ અમલમાં મૂકી રહી છે.

આમ આજના યુગમાં સ્ત્રી કેળવણીનું અનેરૂ મહત્વ છે. જો સ્ત્રીઓને ઉચ્ચ કેળવણી આપવામા આવે તો આપણને વધુ સમજદાર પુત્રીઓ, વધુ પ્રેમાળ પત્નીઓ અને વધુ સુશીલ માતાઓ મળી શકે તેમ છે અને તેઓ જ વધુ સારા નાગરિકો ઘડી શકે જેમાં શંકાને સ્થાન નથી.

અંતમાં એટલું જ કહેવાનું કે ક્ધયા માટેના કેળવણીના રથ દરેકે દરેક મા બાપે ખેંચવો જરૂરી છે. દીકરીઓને ભણાવવી પડશે અને એની ચિંતા સમાજે કરવી પડશે.