ગામડાની એક સ્કૂલની આ વાત છે, સવારનો સમય છે, લગભગ દસ વાગ્યા હશે. બહાર અનરાધાર વરસાદ થઈ રહ્યો છે, સ્કૂલમાં પણ બધા વિદ્યાર્થીઓ આનંદમાં આવી જાય છે કારણકે થોડા જ સમય પછી રિસેસ પડવાની હતી અને વરસાદ એ નાના છોકરાઓ માટે કંઈ મનોરંજનથી ઓછો નહોતો. વરસાદ ચાલુ જ છે અંદાજે પાંચથી સાત મિનિટ પછી એક લાલ બત્તીવાળી ગાડી સ્કુલની સામે આવીને ઊભી રહે છે, સ્કૂલનું બાંધકામ એટલું બધું મોટું ન હતું કે કોઈ વાહન ત્યાંથી પસાર થાય અથવા સ્કુલના કમ્પાઉન્ડના આવે તો સ્કૂલ સુધી અવાજ ન પહોંચે.
કોઈ વાહન આવ્યાની જાણ થઈ એટલે એક ઘરડાં શિક્ષક પોતાના ક્લાસમાં ભણાવી રહ્યા હતા તેણે જરા બહાર નજર કરીને જોયું કે કોણ આવ્યું? ગાડીમાંથી એક માણસ ઉતરે છે ઉંમર લગભગ વીસ થી પચ્ચીસ વર્ષની વચ્ચે હશે. તેના પહેરવેશ અને તેની પર્સનાલિટી જોઈને કોઈ મોટો અધિકારી હોય તેવું લાગી રહ્યું હતું.
સાહેબને થયું હશે કંઈ કામ માટે આવ્યા હશે, તેને ઇગ્નોર કરી ને ફરી પાછું ક્લાસમાં ભણાવવાનું શરુ કરી દીધું. પેલો માણસ તો સાહેબ ભણાવતા હતા તે ક્લાસની બહાર આવીને ઉભો રહી ગયો, સાહેબનું ધ્યાન ગયું એટલે સાહેબે પૂછ્યું બોલોને શું કામ હતું?
સાહેબનું ધ્યાન ગયું કે આ માણસ કોઈ મોટો અધિકારી તો હશે જ, કારણકે ગાડીમાંથી ઉતરીને અહીં ક્લાસ સુધી આવ્યો ત્યારે પણ તે માણસ સાથે કોઈ તેની ઉપર છત્રી લઈને સાથે ને સાથે ચાલતો હતો.
અંદર આવું સાહેબ? પેલા ભાઈએ જવાબ આપ્યો
માથું ધુણાવીને સાહેબે હા કહી,પેલા માણસે તેની ઉપર છત્રી રાખીને ઊભા રહેલા માણસને ઈશારો કરીને સૂચના આપી કે તું અહીં જ ઉભો રે, પોતે અંદર આવીને રીતસર લાંબો થઈને જાણે દંડવત પ્રણામ કરી રહ્યો હોય એ રીતે સાહેબના પગમાં પડી ગયો. પણ શું કામ? સાહેબ પણ આશ્ચર્યમાં પડી ગયા.
તમને પણ આશ્ચર્ય થયું હશે કે આખરે આવું પેલા માણસે શું કામ કર્યું? આ જાણવા માટે આખી સ્ટોરી પહેલેથી સમજવી પડે.
વાત ઘણા વર્ષો પહેલાની છે, જ્યારે સાહેબ પણ હજી જુવાન હતા, તે દિવસે પણ ચોમાસુ તેનું રૌદ્ર સ્વરૂપ ધારણ કરી ચૂક્યું હોય એ રીતે અનરાધાર વરસાદ પડી રહ્યો હતો. એ સમયે સ્કૂલનું રીનોવેશન થયું ન હતું એટલે ઉપર છતની જગ્યાએ છાપરા રાખેલા હતા, જેમાં અનરાધાર વરસાદના ટીપાં પડે એટલે એટલો બધો અવાજ ઉત્પન્ન થતો હતો કે શિક્ષક ક્લાસમાં કંઈ પણ આવે તો અડધું સમજાય અડધું ન સમજાય, કારણ કે અવાજ વિદ્યાર્થીઓ સુધી બહુ ઓછી માત્રામાં પહોંચતો હતો.
શિક્ષક પણ આજે વરસાદ આવ્યો હતો એટલે ખૂબ આનંદમાં આવી ગયા હતા કારણ કે આવો અનરાધાર વરસાદ ઘણા મહિનાઓ પછી જોવા મળ્યો હતો. તેઓએ બધા વિદ્યાર્થીઓને કહ્યું જો હું તમને બધાને 500 રૂપિયા રોકડા આપુ તો તમે બધા તેમાંથી કઈ કઈ વસ્તુઓ ની ખરીદી કરશો?
દર વખતે માત્ર શિક્ષણ જ આપવું એવું આ શિક્ષકને માનવું નહોતું, ક્યારેક ક્યારેક તેઓ કંઈપણ ગમ્મત કરાવતા અથવા પછી કોઈપણ એક્ટિવિટી કરાવીને બાળકોને ભણવાની સાથે મનોરંજન પણ પીરસતા.
આજે આવો સવાલ પૂછ્યો એટલે બધા બાળકો વિચારમાં પડી ગયા. બાળકોના મનમાં સૌથી પહેલા શું આવે? ચોકલેટ, મનગમતું રમકડું, અથવા પછી તેને મનપસંદ સ્પોટર્સના ઉપકરણો. અને આ ક્લાસમાં પણ એવું જ થયું. સાહેબ એ સવાલ પૂછ્યો એટલે બધા વિદ્યાર્થીઓ એક પછી એક જવાબ દેવા લાગ્યા.
એક વિદ્યાર્થીએ કહ્યું કે હું એ રૂપિયામાંથી નવી વિડીયો ગેની ખરીદી કરીશ. તો એક વિદ્યાર્થીનીએ કહ્યું કે હું તેમાંથી એક સરસ મજાની ડોલની ખરીદી કરીશ. તો એક વિદ્યાર્થીએ કહ્યું કે હું મારા માટે ઘણી બધી ચોકલેટ લઈશ. આ બધાની વચ્ચે સાહેબનું ધ્યાન બીજી લાઇન પર બેઠેલા એક બાળક પર ગયું, તે જાણે ઊંડા વિચારમાં પડ્યો હોય તેવું શિક્ષકને લાગ્યું. તેણે તે વિદ્યાર્થીને કહ્યું તું શું વિચારી રહ્યો છે?
બાળકે જવાબ આપતા કહ્યું સાહેબ, મારી મમ્મીને આંખેથી થોડું ઓછું દેખાય છે. એટલે હું તેના માટે એક ચશ્માની નવી જોડ બનાવી દઈશ. શિક્ષકે સહજતાથી કહ્યું અરે બેટા તારી માતાના ચશ્માં તો તારા પપ્પા પણ ખરીદી શકે છે, તારે તારા માટે કંઈ નથી ખરીદી કરવી? પછી જે બાળકે જવાબ આપ્યો તે જવાબ સાંભળીને શિક્ષક ના ગળે પણ ડૂમો ભરાઈ ગયો.
બાળકે જવાબ આપતા કહ્યું મારા પપ્પા હવે આ દુનિયામાં નથી. મારી મમ્મી લોકોના કપડા સીવીને અમારા ઘરનો ખર્ચો પણ કાઢે છે અને મારા ભણતરનો ખર્ચો પણ ઉઠાવે છે. પરંતુ તેને હવે થોડું આંખેથી ઓછું દેખાય છે એટલે હું તેને નવા ચશ્મા કરાવી દેવા માંગું છું જેથી હું વ્યવસ્થિત રીતે શિક્ષા મેળવી શકું. અને ભણી-ગણીને આગળ આવીને મોટો માણસ બનીને મારા પોતાની કમાણીમાંથી મારી માતા ને દુનિયાના બધા સુખ આપી શકું.
બાળક નો જવાબ સાંભળીને શિક્ષક થોડા સમય સુધી તો કશું બોલી શક્યા નહીં પછી તેણે બાળકને કહ્યું બેટા તારા વિચાર જ તારી કમાણી છે. મેં તો 500 રૂપિયાનું કહ્યું હતું, આ લે આ 1000 રૂપિયા તને આપું છું, અને હા આ રૂપિયા હું તને ઉત્તરમાં આપું છું ભણી-ગણીને મોટો માણસ થજે.
જ્યારે પણ તારી કમાણી શરૂ થઈ જાય ત્યારે મને પાછા આપજે. આટલું કહીને તે બાળકને હજાર રૂપિયા આપે છે.
આ બાળક ભણી-ગણીને આગળ વધે છે, અને નાની ઉંમરમાં જ સરકારી વીભાગમાં ખુબ ઉંચ્ચ હોદો ધરાવતો અધિકારી બને છે. પછી જ્યારે તેનો પહેલો પગાર આવે છે કે અચાનક તે નક્કી કરે છે કે પેલા શિક્ષકને મળીને પૈસા આપશે, પરંતુ એક દિવસ અચાનક તે કામથી જે રસ્તે જઇ રહ્યા હોય છે તે જ રસ્તામાં વચ્ચે જોગાનુજોગ સ્કૂલ આવે છે.
ત્યાં ગાડી ઊભી રખાવે છે અને તરત જ અંદર જઈને ઘરડા સાહેબ ના ચરણોમાં પડી જાય છે, સાહેબ પહેલા તો તેને ઓળખી નથી શકતા અને આશ્ચર્ય ચકિત પણ થઈ જાય છે, સ્કૂલનો સ્ટાફ પણ સ્તબ્ધ થઈ જાય છે. પછી પેલો માણસ કહે છે સાહેબ હું તમારા 1000 રૂપિયા ઉધાર લીધા હતા તે પાછા આપવા આવ્યો છું. મને ઓળખ્યો? હું એ જ મૌલિક છું. જેને તમે ઘણા વર્ષો પહેલા એક હજાર રૂપિયા આપ્યા હતા.
શિક્ષક તરત જ ઓળખી જાય છે અને યુવાન કલેકટરને તરત જ ઉઠાવીને ગળે મળે છે અને કહે છે કે તારી જગ્યા મારા ચરણોમાં નહીં અહીં છે. શિક્ષકના આંખમાંથી એ સમયે ફરી પાછું આંસુ નીકળી જાય છે.
જો આપણે કોઈપણ ધ્યેય નક્કી કરી લઇએ અને આપણે પૂછીએ તો આપણા આત્મવિશ્વાસ અને મહેનતના દમ ઉપર આપણું નસીબ આપણે પોતે પણ લખી શકીએ છીએ. અને આપણે મહેનત ન કરીએ અને નસીબને દોષ દેતા રહીએ તો એમાં નસીબનો કોઈ દોષ નથી.